อาการที่เรียกว่า "หูตึง" นี้ไม่ได้เกี่ยวกับสุขภาพของคนนักวิทยุสมัครเล่นเราๆ หรอกนะครับ แต่เป็นอาการที่เพื่อนๆ มักเรียกกันเมื่อเครื่องรับวิทยุของเพื่อนบางคนไม่สามารถรับสัญญาณของเพื่อนอีกคนหนึ่งได้ทั้งๆ ที่คนอื่นเขารับกันได้หมด อาการนี่หลายๆ ครั้งแล้วตัวเครื่องรับนั้นๆ ก็ตกเป็นจำเลยแต่เพียงฝ่ายเดียว (โดยไม่มีโอกาสแก้ต่าง)
ที่จริงแล้ว อาการหูตึงหรือ desensitizing นี้สามารถอธิบายทางวิชาการได้ และจำเลยก็ไม่ได้มีเพียงเครื่องรับเจ้ากรรมเท่านั้น เพราะมันอาจจะเกิดเมื่อเครื่องรับวิทยุของเราไปอยู่ในบริเวณที่มีสัญญาณ (คลื่นวิทยุ) รบกวนสูง บางครั้งสัญญาณคลื่นเหล่านั้นอาจจะไม่ได้มีความถี่ตรงหรือแม่แต่จะใกล้เคียงกับความถี่ที่เรากำลังใช้เลยด้วยซ้ำไป อาการนี้ก็ยังเกิดขึ้น
สาเหตุเป็นได้หลายอย่าง เช่น สัญญาณรบกวนเหล่านั้นปนเข้ามากับสัญญาณที่ต้องการรับ ความไม่เป็นเชิงเส้นของอุปกรณ์ในวงจรผสมคลื่นและ/หรือวงจรขยายของภาครับ (อุปกรณ์กึ่งตัวนำต่างๆ ล้วนไม่เป็นเชิงเส้นทั้งนั้น) ทำให้เกิดสัญญาณอินเตอร์มอดูเลชั่น ความถี่คู่ควบที่เกิดขึ้นอาจจะมีผลทำให้สัญญาณความถี่ที่ต้องการมีขนาดลดลง ทำให้ความไวในการรับต่ำลง หรืออาจจะทำให้ภาครับบางวงจรเกิดโอเวอร์โหลด (overload) ซึ่งอย่างหลังนี้โดยส่วนตัวผมอยากเรียกว่า "หูแตก" มากกว่าหูตึงด้วยซ้ำไป ก็ทำให้ความสามารถของภาครับลดลงไป ไม่สามารถรับสัญญาณอ่อนๆ ได้
 |
| วงจรเครื่องรับแบบ Superheterodyne อาจจะ ถูกรบกวนจาก (1) สัญญาณขาเข้าแปลกปลอมขนาด รุนแรง ทำให้ภาพขยายแรกโอเวอร์โหลด หรือ (2) การไม่เป็นเชิงเส้น ทำให้สัญญาณผสมออกมาแปลก ปลอมจากปกติ สัญญาณที่ต้องการมีขนาดต่ำลงจน ไม่สามารถถอดเป็นเสียง/ข้อมูล ที่ต้องการได้ |
ปัญหาเกี่ยวกับอาการหูตึงของเครื่องรับวิทยุหรือที่เรียกว่า desensitizing นี้ ไม่ได้เป็นปัญหาเฉพาะกับนักวิทยุสมัครเล่นเราเท่านั้น แต่เป็นปัญหากับระบบรับสัญญาณต่างๆ รวมทั้งของโทรศัพท์มือถือต่างๆ ด้วย เพราะถ้าโทรศัพท์มือถือมีอาการหูตึงดังกล่าว ก็คงทำให้การพูดคุย ส่งข้อมูลต่างๆ ติดขัดไปจนถึงอาการ "สายหลุด" ได้เลยทีเดียว จึงมีการคิดค้น ออกแบบวงจรภาครับต่างๆ เพื่อป้องกันอาการหูตึงนี้ (นั่นแปลว่า เครื่องรับที่ดีกว่า ออกแบบดีกว่า มีอุปกรณ์เกรดดีกว่า จะมีภูมิต้านทานต่ออาการหูตึงดีกว่านั่นเอง)
สำหรับนักวิทยุแล้ว เราคงไม่สามารถไปโวยวายกับคนที่สร้างสัญญาณรบกวนแรงๆ นั้นได้โดยตรง สิ่งที่เราสามารถทำได้ก็เช่น
- เลือกสายอากาศที่มีทิศทางรับคลื่นไปทางอื่นนอกจากทิศทางของคลื่นรบกวนนั้น
- เปลี่ยนความถี่ไปเล็กน้อย บางครั้งก็ช่วยได้
- ถ้าเป็นสถานีที่สามารถเคลื่อนที่ได้ เช่น รถยนต์ หรือคน ก็ลองเคลื่อนที่ออกจากบริเวณนั้น แล้วลองติดต่ออีกครั้งหนึ่ง
- ใช้ตัวกรองความถี่ประสิทธิภาพสูง (เช่น ฟิลเตอร์กระป๋อง หรือ cavity filter) ที่สามารถตัดความถี่ที่ไม่ได้ต้องการใช้งานออกไป
ก็ต้องลองดูว่าวิธีไหนที่ช่วยสถานีของเราในยามที่ถูกรบกวน (หลายกรณีก็ไม่ได้โดยความตั้งใจ) ได้บ้างครับ
สำหรับวันนี้ ขอ QRU 73
de HS0DJU / KG5BEJ
